Vấn đề thực phẩm bị bơm tạp chất đang ngày càng lan rộng và trở thành hồi chuông cảnh báo nghiêm trọng đối với người tiêu dùng tại Việt Nam. Từ tôm, gà cho đến vịt và giò chả, không ít loại thực phẩm đang bị “phù phép” bằng bột, nước và hóa chất với mục đích tăng trọng lượng để thu lợi bất chính. Tuy nhiên, đằng sau những thủ thuật đó là hàng loạt nguy cơ tiềm ẩn đe dọa trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng.
Hiểm họa từ tôm bị bơm bột và tạp chất
Thời gian gần đây, lực lượng chức năng liên tục phát hiện nhiều cơ sở kinh doanh thủy sản sử dụng bột agar (còn gọi là bột rau câu) để bơm vào tôm đông lạnh. Việc này nhằm mục đích tăng trọng lượng tôm bán ra thị trường nhằm kiếm lời, bất chấp rủi ro sức khỏe cho người tiêu dùng.
Tôm được bơm bột thường có hình dáng căng đầy, thịt cứng bất thường, mang phồng lên khác lạ. Khi nấu, loại tôm này thải ra nhiều nước, thịt bị teo lại, mềm nhũn và nhạt vị hơn đáng kể so với tôm tự nhiên.
Tôm bị bơm tạp chất gây mất an toàn vệ sinh thực phẩm
Điểm nguy hiểm là quá trình bơm bột vào tôm thường không đảm bảo vệ sinh. Bột rau câu nếu được sử dụng với hàm lượng lớn, tích tụ lâu dài trong cơ thể có thể gây rối loạn tiêu hóa, đầy hơi, thậm chí là ngộ độc. Đặc biệt, các loại tạp chất dạng lỏng dễ làm môi trường thịt tôm trở nên lý tưởng để vi khuẩn độc hại phát triển, như khuẩn Salmonella hay E. coli.
Người tiêu dùng cần nhận diện tôm bơm bằng cách quan sát phần mang – tôm bị bơm thường có mang cứng, phồng bất thường, trong khi tôm thật có mang mềm. Khi bóc lớp vỏ, nếu thấy tôm có hai lớp rõ rệt gồm lớp thịt và lớp “rau câu”, đó là dấu hiệu rõ ràng của sản phẩm bị bơm tạp chất.
Gà, vịt béo mộng: Khôn lường hậu quả từ nước và hóa chất
Cũng như tôm, gà và vịt là những thực phẩm phổ biến trong nhiều bữa ăn Việt, nhưng lại đứng đầu danh sách các loại gia cầm dễ bị bơm nước và hóa chất. Tại một số chợ đầu mối như chợ Hôm (quận Hai Bà Trưng, Hà Nội), cơ quan chức năng phát hiện gà vịt đông lạnh bị bơm nước lẫn hóa chất độc hại để giữ độ tươi giả tạo và tăng giá trị sản phẩm.
Một số hóa chất thường bị phát hiện sử dụng để ngâm gia cầm là formol (formaldehyde) – một loại chất cấm có khả năng gây ung thư, dị tật bẩm sinh và phá hoại hệ thần kinh. Ngoài ra, nước bẩn chứa trứng giun, sán và vi khuẩn cũng có thể được dùng để pha hóa chất bơm vào thân gia cầm khiến nguy cơ nhiễm độc tăng cao.
Thực phẩm tươi sống bị "phù phép" gây lo ngại về an toàn sức khỏe
Biểu hiện của gà, vịt bị bơm nước là da mịn, bóng bất thường, không có dấu vết nhăn nheo như gia cầm tươi. Cảm giác khi ấn vào thân gia cầm là mềm nhũng, bụng trũng xuống, phần da đàn hồi kém. Thịt sau khi nấu ra nhiều nước, vị đậm tự nhiên không còn, đôi khi có mùi hóa chất lạ.
Điều nguy hiểm hơn, các loại hóa chất ngấm vào thực phẩm không thể loại bỏ hoàn toàn trong quá trình chế biến như rửa, luộc hay nướng. Khi thâm nhập vào cơ thể, chúng có thể tích tụ và ảnh hưởng lâu dài đến gan, thận và nguy cơ dẫn đến ung thư.
Polyphosphate – Thủ phạm ẩn trong giò chả, nem, xúc xích
Polyphosphate là một loại phụ gia công nghiệp thường bị lạm dụng trong chế biến giò chả, xúc xích giúp tăng độ liên kết, tạo kết cấu dai giòn và giữ nước tốt. Tuy nhiên, trong khi liều lượng theo tiêu chuẩn được phép sử dụng rất thấp, nhiều cơ sở lại dùng vượt mức cho phép hoặc không kiểm soát, dẫn đến các rủi ro sức khỏe.
Phụ gia này thực chất là một nhóm các muối vô cơ – khi vào cơ thể sẽ chuyển hóa thành phosphate. Lạm dụng phosphate có thể khiến mất cân bằng khoáng chất, dẫn đến rối loạn tiêu hóa, suy thận, hại xương và ảnh hưởng xấu đến nội tiết. Đặc biệt, trẻ nhỏ và người cao tuổi dễ bị ảnh hưởng nhiều nhất.
Một số biểu hiện của thực phẩm chứa polyphosphate quá mức cho phép:
- Giò chả bóng, lớp ngoài khô cứng hoặc quá dẻo
- Có mùi hóa học nhẹ, vị đậm không tự nhiên
- Khi cắt ra dễ dính dao do kết dính quá chặt
Vì vậy, người tiêu dùng cần ưu tiên sử dụng các sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, được chứng nhận an toàn thực phẩm.
Cách nhận biết thực phẩm bị bơm tạp chất
Người tiêu dùng hoàn toàn có thể chủ động phòng tránh việc ăn phải thực phẩm chứa tạp chất thông qua những dấu hiệu nhận biết cụ thể:
1. Đối với tôm
- Tôm có dáng căng, mang phồng cứng, phần thịt không săn mà nhão, chảy nhiều nước khi nấu
- Khi bóc vỏ, dễ tách hai lớp: phần thịt và phần bột/rau câu bên trong
2. Đối với gà, vịt
- Da gà/vịt quá căng, màu sắc không đều, cảm giác khi ấn vào là mềm nhũng
- Thịt nấu chín thường chảy nước nhiều, không thơm, vị nhạt
3. Đối với giò chả
- Bề mặt sản phẩm bóng nhẫy hoặc quá dẻo
- Có mùi hóa học, kết dính bất thường khi cắt
- Lớp bên ngoài quá khô hoặc ngả màu không đồng đều
4. Đối với xúc xích, lạp xưởng
- Có màu đỏ tươi bất thường, dai quá mức
- Có lớp dầu ướt át bên ngoài do thúc ép protein kết dính
Tác hại lâu dài đến sức khỏe
Thực phẩm bị bơm tạp chất không chỉ gây ngộ độc cấp tính như tiêu chảy, buồn nôn, chóng mặt mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng về lâu dài:
- Tích tụ hóa chất gây tổn thương gan, thận
- Phá hủy hệ miễn dịch và vi sinh đường ruột
- Gây biến đổi tế bào, từ đó dẫn đến ung thư
- Ảnh hưởng phát triển trí não ở trẻ nhỏ
- Gây các bệnh mạn tính như suy thận, tiểu đường, loãng xương
Làm thế nào để bảo vệ bản thân và gia đình?
Để ngăn ngừa nguy cơ tiếp xúc với thực phẩm chứa tạp chất, cần lưu ý một số nguyên tắc sau:
- Mua thực phẩm ở nơi uy tín, có chứng nhận rõ ràng
- Quan sát kỹ ngoại hình sản phẩm: màu sắc, độ săn chắc, mùi vị
- Không nên ham rẻ, chọn thực phẩm có giá quá thấp so với mặt bằng chung
- Đọc kỹ thông tin nhãn mác với sản phẩm đóng gói
- Ưu tiên sử dụng thực phẩm tươi sống, nấu chín kỹ và hạn chế bảo quản lâu trong tủ đông
Kết luận
Thực phẩm bị bơm hóa chất, tạp chất tuy có thể “ngon mắt” hay trông tươi ngon hơn, nhưng thực chất là mối đe dọa nghiêm trọng với sức khỏe cộng đồng. Người tiêu dùng cần tỉnh táo và cẩn trọng khi lựa chọn thực phẩm, tăng hiểu biết về những thủ đoạn gian lận phổ biến để tự bảo vệ bản thân và người thân.
Hãy trang bị cho mình kiến thức tiêu dùng thông minh để không trở thành nạn nhân của thực phẩm bẩn. Đón đọc thêm nhiều thông tin hữu ích tại chaluahailua.vn để có những bữa ăn ngon – sạch – an toàn mỗi ngày.
